"فرآیند شکل گیری جریان اسلام گرایی ترکیه از آغاز تاکنون"
پنجشنبه, ۱۸ آبان ۱۳۹۶، ۰۲:۵۷ ب.ظ
مقدمه
اسلام گرائی در ترکیه از لحاظ تاریخی ریشه در سیاست های دولتمردان امپراتوری عثمانی، قبل از تاسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 دارد؛ یعنی زمانی که رهبران این امپراتوری تصمیم گرفتند تا به منظور جبران عقب ماندگی ها و شکست های خود در برابر اروپا به اصلاحات روی آورند. اقدامات صورت گرفته در زمان امپراتوری عثمانی موجب شد تا در آستانه قرن بیستم و قبل از تاسیس جمهوری ترکیه، سه جریان عمده سیاسی یعنی عثمانی گرائی، اسلام گرائی و غرب گرائی در سطح اجتماعی- سیاسی این کشور حضور یابند. جریان اسلام گرایی در فرآیند تحول خود، با فراز و نشیب های زیادی مواجه بوده است. این جریان در طول قرن بیستم بتدریج در ساختار سیاسی لائیک این کشور وارد شده و در اواخر قرن بیستم از جایگاه نسبتا قابل توجهی برخوردار شده است. اما در دهه نخست قرن 21 جریان اسلام گرایی وارد فرآیند سیاسی کاملا متفاوتی شده است؛ پیروزی حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان در انتخابات پارلمانی این کشور در سال های 2002، 2007 و 2011 با آرا بسیار بالا که نشان دهنده تفوق اسلام گرایی بر غربگرایی در ترکیه لائیک محسوب می شود، در تاریخ این کشور بی سابقه بوده است. جریان مزبوراز سال 1923 با توجه به دگرگونی های ساختاری در نظام سیاسی این کشور و حرکت تدریجی این کشور به سوی یک نظام دموکراتیک، در دوره های مختلف تلاش کرده است تا با استفاده از فرصت های موجود در نظام سیاسی حاکم در چارچوب این نظام و به طور قانونی وارد فرآیند های سیاسی و اجتماعی شود، تلاشی که در دهه اول قرن 21 به ثمر نشست. با این توضیح، سؤال اصلی مقاله عبارتست از: تغییرات در ساختار سیاسی و اقتصادی ترکیه از زمان تاسیس نظام لائیک در این کشور تا دستیابی حزب عدالت و توسعه به قدرت، چه تاثیری بر ظهور و رشد جریان اسلام گرایی داشته است؟در مسیر پاسخگویی به این سؤال از شیوه ای توصیفی-تحلیلی برای بررسی موضوع استفاده شده است. شیوه گردآوری داده ها نیز کتابخانه ای-اسنادی بوده است. با این شیوه در مقاله حاضر، تلاش خواهد شد تا با بررسی تحولات جریان اسلام گرایی در دوره های مختلف از حیات سیاسی نظام لائیک در ترکیه، فرآیند تغییر در رویکرد آرمان گرایانه این جریان و گذار به عملگرا شدن آن را مورد تحلیل و بررسی داد.
